İgsaş Genel Müdürü Turan Tok'un sektör ve Türk tarımı ile ilgili önemli açıklamalarından satır başları;
HAM MADDEMİZ DOĞALGAZ
Türkiye'de üre de tek üretici olan biziz ham maddemiz doğalgazdır. Zamanımızı dengeli kullanmaya çalışıyoruz. Üre gübresi sadece doğalgazdan mı olur hayır nafta, kömür ile üretilir ama bugünkü şartlara bakıldığında konjonktür bunun doğalgaz olduğunu söylüyor. Her fabrika farklı bir gübreyi veya birkaç farklı gübreyi üretir. Örneğin benim şirketim körfezde üre gübresi ve entegral gübresini üretir. Kütahya'da biz mutantlı gübre üretiriz. GÜBRETAŞ'a baktığında entegre gübre üretir onun dışında başka bir gübre üretme imkanları yok. TOROS Gübreye baktığınız zaman Samsun ve Mersin'de tesisleri var. Mersin'de fabrikada dap üretirler amonyum fosfat, Samsun'a baktığınızda entegre ve nitratlı gübre üretir. Gemlik gübre nitratlı gübre üretir. BAGFAŞ Bandırma Gübre fabrikaları geçen yıl yeni bir fabrika devreye aldılar 600 bin ton kapasiteli nitrat tesisi var. Türkiye'de her üreticinin sektöre katkısı vardır.
DIŞ TİCARET DENGESİNDE NASIL TASARRUF YAPABİLİRİZ ONLARI DÜŞÜNÜYORUZ
İGSAŞ Türkiye'nin kurulu gübre kapasitesinin yüzde 22'sini üretme kabiliyetine sahiptir. Ancak Türkiye'de hiçbir gübre fabrikası tam kapasiteyle çalışamaz. Doğalgazı bizim aldığımız fiyatlara baktığınızda, Türkmenistan'daki maliyet sıfıra yakın, Rusya'daki maliyet 70-80 dolar civarında, İran'a bakıyorsunuz maksimum 100 dolar. Şimdi üre gübresini üretmek kolay bir iş değil. Gazı olan ülkelerle rekabet etmek çok güç. Biz ne yapıyoruz zaten ihracat yapma kabiliyetimiz var mı? Bugün üretimimiz aylık 45 bin ton ise biliniz ki bu yaptığınız ton aynı miktarda ithalat olarak geri dönecektir. Biz her zaman ülke menfaati, dış ticaret dengesinde nasıl tasarruf yapabiliriz onları düşünüyoruz. Bugün özel sektörüz ama kamu sektöründen daha da kamu zihniyetindeyiz.
DEV PROJELERE PATLAYICI TEDARİK EDİYORUZ
Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Emniyet Genel Müdürlüğünün, makine kimya endüstrisinin patlayıcıihtiyaçlarını karşılarken diğer taraftan ülkemiz inşaat sektörünün kullandığı dinamitin ham maddesi prospandır. Bugün üçüncü havalimanıydı, açılan köprülerdi bütün oralarda kullanılan patlayıcılar bizim şirketimiz tarafından verildi. Tabi ki bunlar denetimli olan işlerdir. Örneğin bizden talep edildiğinde ürün fabrikadan çıkar, polis memuru gelir araca biner. Nereye gidecek Kırıkkale'ye gidecek orada bir polis memuru daha gelir verilecek olan yere kadar götürülür. Yani denetimli olarak bunun satışına izin verilir.
TÜRKİYE'DEKİ DOĞALGAZIN YÜZDE 1'İNİ BİZ KULLANIYORUZ
Şunu biliniz ki 6 tane üreticiyiz yerli üretim diye bir şey yok. Gübrenin bütün girdileri ithal edilir. Ülkemizde sadece dolgu maddesi olan sadece kireçtaşı, kum… Mesela diyelim ki bir Bakan diyor ki katma değer vergisini sıfırladım fiyatlarım niye düşmüyor. Bunun ham maddesi ithal. Bizim ham maddemiz doğalgaz Türkiye'nin şu an tüketimi 45 milyar metreküp bizim kullanımız 450 milyar metreküp yani Türkiye'de tüketilenin yüzde 1'ini biz tüketiyoruz. İzmit'te kurulu olan konut sektörünün kullandığı doğalgazın bizim kadar kullanıyor. 328 bin abonesi var. Doğalgaz kaynaklarına Türkiye'de bakın 5 yerden çıkarabiliyoruz toplam üretim miktarı ise İGSAŞ'ın ihtiyacını karşılayacak durumda değil. Gübre sektöründe yerli üreticiyiz diyoruz. Bütün mallarımız ithaldir.
170 BİN TONUN NE KADARI İNŞAATTA NE KADARI SAVUNMADA KULLANILIYOR?
İnşaat sektörü daha fazla kullanıyor. Özellikle kamu projelerinde. Bu arada küçük miktarda ihracatta yapıyoruz. Mesela Bulgaristan'daki nazı kuruluşlar bizim PAN'ımızdan bakşa PAN'ı kullanmak istemez. Bu kuruluşlar özel sektör.
Bugün özellikle Güney Amerika ülkeleri bizden sürekli olarak teklif vermemizi istiyorlar ama Türkiye'nin ihtiyacını karşılamak zorundasın, dolayısıyla bu ihracat taleplerine yeterince cevap veremiyoruz.
CUMHURBAŞKANIMIZIN İSTİHDAM SEFERBERLİĞİNE DESTEK VERDİK
Cumhurbaşkanımızın talepleri üzerine 80 kişi ilave aldık. Bu istihdam seferberliği için bunun bir amacımızda şirketimizde çalışan arkadaşlarımızın gençleşmediği çünkü bugün gene bizim kontrol alanımız yani uçağın komutan ünitesi oradaki arkadaşlarımızın yaşı benim ile aynı yaşta bizde bir teknisyenin operatörün yetişmesi 5 yıl ağır sanayi kuruluşu bu bizim içimizde geldi gençleştirmek istiyor idik Cumhurbaşkanımız da böyle bir talimat verince biz bu emekliliğini düşündüğümüz arkadaşları sıraya koyduk dedik ki 2016 yılında şu 5 kişiyi emekli edeceğiz 20 kişi alalım hep genç endüstri meslek lisesi mezun arkadaşlarımız şu an İgsaş'ın Körfez, Samsun, Antalya olmak üzere çalışanlarımızın sayısı kabaca söylüyorum 600 ama 80 elemanı bu yıl aldık.
Yerli üretimi tamamıyla biz karşılayacağız .Kapasitemiz 50 bin ton ihraç da edeceğiz. Bu tesisin özelliği yağını biz körfezden gönderiyoruz asitin olması lazım biz orada üretiyoruz yani herkesin bunu oluşturabilme kapasitesi yok
Terör örgütlerinin patlayıcı yapımında kullandıkları için önce yasaklanan sonra da kontrollü olarak kullanılmasına izin verilen nitratlı gübreler konusunda bilinmezlikler sürüyor.
PATLAYICI GÜBRELER İÇİN KAREKOD UYGULAMA KARARI ALINDI AMA MAKİNALAR GELMEDİ
Patlayıcı yapımında kullanıldığı için Bakanlar Kurulu Kararı ile 8 Haziran 2016 tarihinden itibaren yasaklanan nitratlı gübrelerin satış ve dağıtımına Ocak 2017'de izin çıktı.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nca gönderilen talimat ile nitratlı gübrelerin tarlaya uygulanması esnasında çiftçiye Tarım Bakanlığı teşkilatının yanı sıra ziraat odaları, birlikler, kooperatifler, muhtar ve azaların da eşlik etmek üzere görevlendirilmesi istenmişti. Resmi Gazete'nin 6 Nisan 2017 tarihli sayısında yayınlanarak yürürlüğe giren "Piyasaya Arz Edilen Gübrelerin İzlenmesine Yönelik Tebliğ" ile de nitratlı gübre üretimi yapan depo ve/veya gübre satış yerlerine kamera sistemi takılması zorunluluğu getirilmişti. Uygulama kapsamında, piyasaya sunulan gübreler için karekod ve DNAbarkodlu takip sistemine ilave olarak kamera ile takip sistemi uygulanacağı belirtildi. Ancak dünyada ilk kez Türkiye'de uygulanacak olan bu sistemi sağlayacak makineler henüz ortada yok.
KÖTÜ NİYETLİ KİŞİLERİN ELİNE GEÇERSE...
1 Ocak 2018 tarihinde başlayacak yeni uygulama için gerekli ekipmanların, barkot ve DNA nın tedarik edilemedi
Ayrıca DNA ve Barkot uygulama sonrası özellikle % 33 nitrat ihtiva eden Amonyum Nitrat gübresinin 1 torbasının dahi kötü niyetli kişiler tarafından illegal yollardan temin edilmesi halinde, hiç bir suçu günahı olmayan üreticileri, bayileri ve nihai tüketici olan çiftçilerimizi zan altında bırakacak ve yıllarca devam edecek davalar oluşacaktır
DNA MAKİNALARI ÜRETİMİ KİLİTLEYEBİLİR
1 Ocak 2018 tarihinden itibaren % 26 ve % 33 azot ihtiva eden nitratlı gübrelerin torbalarının üzerine barkod, İçerisine DNA püskürtüleceğini kaydederek bize temin edilecek 1 aparat ile 3 vardiyada ancak günde 600 ton torbalama yapabileceksiniz, ancak günlük alınan talep 3-4.000 ton olacaktır. Ayrıca nitratlı gübre dışında çiftçilerimizin ihtiyacı olan Üre, NPK, DAP ve AS gibi gübreleri üretiyor ve satıyoruz. DNA ve barkod uygulaması sonucunda çiftçilerimizin ihtiyacı olan gübreleri zamanında temin etmekte sıkıntı ile karşılaşılacak
SULAMAYI BİLMİYORUZ
Biz çiftçiler olarak sulamayı da bilmiyoruz. Türkiye'de kişi başına düşen su tüketim miktarı 1.375 m3. Türkiye'de 1 yılda kullanılan su miktarı 112 milyar m3. Bunun yüzde 70'i tarımda. Yüzde 20'si sanayide kullanılıyor. Yüzde 10'u içme suyu ve ev temizlik işlerinde kullanılıyor.
Türkiye çölleşmeye gidiyor. Bugün Konya ve Iğdır ovası büyük sıkıntı içerisinde. Bu vahşi sulama yöntemi yüzünden… Yağmurlama sulama ve basınçlı sulama vardır. Ama en önemlisi damla sulama yöntemidir. Bugün maalesef Türkiye'de damla sulamayı kullanan kesim yüzde 10. Çiftçi kayıt sistemine tabii isen yarısını devlet ödüyor zaten. Devlet teşvik etmiş olmasına rağmen istenilen seviyede artıramadık.